Na een lange, gespannen periode kregen we maandagmorgen een surprise van de chef: Bart De Wever kondigde een akkoord over de begroting aan. Dit akkoord komt er net op het moment dat onze actieweek van start gaat. Hij mag dan wel beweren dat deze timing puur toeval is, wij denken daar het onze van.
De ochtendlijke persconferentie en de verschillende artikelen die sindsdien zijn verschenen, geven enkele elementen prijs. Bart De Wever maakt er geen geheim van: dit akkoord zal pijn doen als we het land weer voldoende welvarend willen maken. Is er dan niet genoeg welvaart in België? Of is de rijkdom gewoon slecht verdeeld? De vraag stellen is ze beantwoorden. Wat staat er in het akkoord? Op dit ogenblik hebben we nog geen tekst. We zullen dus moeten wachten om de inhoud in detail te analyseren, los van de grote politieke verklaringen. Toch kunnen we stellen dat achter dit zorgvuldig georkestreerde rookgordijn van de regering dezelfde diep onrechtvaardige en antisociale plannen schuilgaan.
Geen verhoging van de btw maar...
Van een plotwending gesproken: nadat het lange tijd één van de pistes was, zou er toch geen verhoging van de btw komen. Maar dat klopt niet helemaal. Want de realiteit is dat de drie huidige tarieven (6%, 12% en 21%) behouden blijven, maar dat heel wat producten van de ene categorie naar de andere verschoven worden – en veel vaker naar een hogere dan naar een lagere. De volledige lijst van deze verschuivingen van producten is nog niet bekend. We weten bijvoorbeeld al dat de accijnzen op gas zullen stijgen terwijl die op elektriciteit dalen. Goed nieuws? Zeker wel voor wie enkel elektriciteit gebruikt. Maar veel mensen uit de middenklasse verwarmen op gas en voor hen zal het resultaat dus globaal negatief uitvallen. Hun gasfactuur is immers veel hoger dan hun elektriciteitsfactuur, waardoor de verhoging van de accijnzen dus in hun nadeel zal spelen.
Ja, er wordt hard geraakt aan de indexering!
Men zei ons: we raken niet aan de indexering. Toch wel, en hard! Tot nu toe was de indexering identiek voor alle lonen, waardoor alle lonen, ook de hoogste, bijdroegen aan de overheidsfinanciën. Het begrotingsakkoord zou voorzien om de indexering te begrenzen op € 4.000 bruto. Dat betekent verschillende dingen. Enerzijds zal de helft van de bevolking geen indexering op hun volledige loon krijgen. Anderzijds zullen de overheidsfinanciën (en dus de sociale zekerheid) inkomsten verliezen die voortkwamen uit de indexering van lonen boven € 4.000. De grote winnaars in dit verhaal zijn de werkgevers die op die manier € 800 miljoen in hun zakken zullen kunnen steken.
De premier zei ook dat dit mechanisme twee keer zal worden toegepast tijdens de legislatuur, in 2026 en 2028. Hoe moeten we dit interpreteren? Komt er twee keer een beperkte indexering voor de hoogste lonen, dus twee indexsprongen in één legislatuur? Dit is ongezien… Vergeet niet dat een indexsprong gevolgen heeft voor de hele loopbaan, want het effect stapelt zich op.
Andere vraag: hoor je bij de “breedste schouders” als je € 4.000 bruto verdient? Een indexering van 2% op € 4.000 bruto is € 80 bruto of amper een veertigtal euro netto. Onthouden we dat toen de prijzen van elektriciteit en gas de afgelopen jaren door het dak gingen, de facturen zowaar verdubbelden. De indexering volstond dus niet om zelfs maar de kost van de gestegen energieprijzen te compenseren. Onze afhankelijkheid van het buitenland voor energie doet vermoeden dat dit scenario zich op een gegeven moment opnieuw kan voordoen. Wie zegt ons ook dat dit mechanisme, eens twee keer in één legislatuur toegepast, niet definitief zal worden? Denken we maar aan andere maatregelen die aanvankelijk tijdelijk waren (zoals de belastingvrije overuren) en nu permanent zijn geworden.
Ook sociale uitkeringen boven € 2.000 zullen niet geïndexeerd worden. Dat zal vooral zieken en gepensioneerden treffen. En onze pensioenen behoren al tot de laagste in Europa. Ben je rijk als je een pensioen hebt van meer dan € 2.000 bruto? Kun je overleven als je ziek bent en geen indexering krijgt op het deel boven € 2.000 bruto?
Pensioenen: een verbetering?
Onder de maatregelen horen we ook over enkele correcties op de pensioenen. Maar niets over de malus, niets over de langere loopbanen. Dat blijft allemaal. Ook langdurig zieken worden nog steeds geviseerd. Het doel zou zijn om er 100.000 terug aan het werk te krijgen. Wil dat zeggen dat 20% van de langdurig zieken profiteurs zijn?
Dat zijn de grote lijnen. En dan is er nog alles wat we niet weten over het begrotingsakkoord: alle maatregelen over de flexibilisering van de arbeidsmarkt, de besparingen in de gezondheidszorg, de pensioenmalus… Al die maatregelen zullen blijven.
Achter het rookgordijn moet de strijd doorgaan
Op deze maandagmorgen maakt Bart De Wever veel lawaai en zaait verwarring op een strategisch syndicaal moment: de start van een intensieve actieweek tegen het Arizona-beleid. Afgezien van de grote verklaringen toont onze eerste analyse dat de ideologische keuzes van rechts stevig verankerd blijven en dat de regering haar sluikse logica voortzet. De rijken steeds rijker laten worden (het verdubbelen van de effectentaks maakt die taks niet tastbaar – anders gezegd, twee maal nul is nog steeds nul), niet te veel pijn doen aan wie werkt en pijn doen aan wie inactief is.
Dus, als de vraag is: moeten we blijven strijden tegen deze regering? Dan is het antwoord duidelijk: ja! De voorgestelde maatregelen in het begrotingsakkoord zullen de breedste schouders nauwelijks raken. Daarentegen zullen ze de middenklasse vol treffen. Verdient een verpleegkundige aan het einde van haar loopbaan (met een barema boven € 4.000) te veel voor haar job? Kan zij het zich veroorloven dat haar loon niet volledig geïndexeerd wordt en dat daarbovenop de groeinorm in de gezondheidszorg daalt en haar werk nog zwaarder wordt? Want ook dat is de sociale zekerheid: dit helpt het personeel in de ziekenhuizen om met een zekere gemoedsrust te kunnen werken.
Daarnaast wordt er nog altijd niet gesproken over fatsoenlijke eindeloopbanen, over belastend werk, over maatregelen die werknemers zouden helpen om het wat rustiger aan te doen en niet langdurig ziek te vallen.
Toeval bestaat niet. Dit akkoord komt er op de eerste dag van de stakingsacties en werpt zo in de media een rookgordijn op dat laat uitschijnen dat het uiteindelijk allemaal nog zo slecht niet is. Laat ons proberen verder te kijken dan dat. Achter dit rookgordijn moet de strijd doorgaan. Dit akkoord zaait verdeling in de wereld van werknemers en uitkeringsgerechtigden en zal de overheidsfinanciën op termijn niets goeds bijbrengen.